Καρκίνος Δέρματος
Ο καρκίνος δέρματος, ένας από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου παγκοσμίως και εμφανίζεται πιο συχνά σε χώρες με αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία. Οι κύριοι παράγοντες που προδιαθέτουν την ανάπτυξή του φαίνεται να συνδέονται με την έκθεσή μας στον ήλιο και με ηλιακά εγκαύματα που έχουν προηγηθεί κυρίως στην παιδική ηλικία . Γι’ αυτό εμφανίζεται κυρίως σε περιοχές δέρματος που εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία.
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Οι περισσότερες από τις αρχές που αναφέρθηκαν για το Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα ισχύουν και για το Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα (SCC). Περίπου 20% των καρκίνων του δέρματος που δεν είναι μελάνωμα είναι ακανθοκυτταρικά καρκινώματα. Η διαφοροποίηση BCC και SCC μπορεί συχνά να γίνει μονάχα με τη χρήση μικροσκοπίου, καθώς η εξωτερική τους εμφάνιση μπορεί να είναι ακριβώς η ίδια.
Το Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα τείνει να μεγαλώνει πιο γρήγορα, εξελκώνεται πιο γρήγορα, όπως επίσης δημιουργεί γρήγορα κάποιο υπεργερμένο ογκίδιο με ή χωρίς κρούστα (εφελκίδα). Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα αλλά πιο συνηθισμένη εντόπισή του είναι στα χείλη και στα αυτιά. Η θεραπεία αυτού του καρκίνου δέρματος είναι η ίδια με το BCC και πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό.
Η μεγάλη διαφορά που έχει σε σχέση με το BCC είναι ότι έχει την δυνατότητα να δίνει μεταστάσεις, που σημαίνει, να εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, είτε μέσω του αίματος, είτε μέσω της λέμφου σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος ή το συκώτι. Όμως με την κατάλληλη θεραπεία, και σε πρώιμα στάδια, ποσοστό μικρότερο του 3% δίνει μεταστάσεις σε άλλα τμήματα του σώματος. Το SCC αντιμετωπίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με το BCC αλλά απαιτείται επανέλεγχος του ασθενή κάθε μερικούς μήνες για αρκετά χρόνια.
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Το Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα (BCC) είναι η πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου του δέρματος, που προσβάλλει περίπου τέσσερα εκατομμύρια Αμερικανούς κάθε χρόνο. Πάνω από 1 στα 3 νέα περιστατικά καρκίνου παγκοσμίως αλλά και στην Κύπρο, είναι καρκίνοι του δέρματος και η μεγαλύτερη πλειοψηφία αυτών είναι Βασικοκυτταρικά καρκινώματα. Αυτοί οι καρκίνοι εμφανίζονται στα βασικά κύτταρα που βρίσκονται στα βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας (της επιφανειακής στιβάδας του δέρματος).
Η συχνότερη αιτία:
Σχεδόν όλα τα Βασικοκυτταρικά καρκινώματα παρουσιάζονται σε σημεία του σώματος που έχουν εκτεταμένα εκτεθεί στον ήλιο - ειδικά στο πρόσωπο, αυτιά, λαιμό, κεφαλή, ώμους και ράχη. Σε σπάνιες περιπτώσεις όμως οι όγκοι αναπτύσσονται σε μη εκτεθειμένες περιοχές. Σε μερικές δε περιπτώσεις η επαφή με αρσενικό, έκθεση στην ραδιενέργεια, ανοικτές πληγές που επιμένουν και δεν επουλώνονται, χρόνιες φλεγμαίνουσες δερματικές καταστάσεις και επιπλοκές από εγκαύματα, ουλές, μολύνσεις, εμβόλια ή ακόμη και από τατουάζ είναι επιβαρυντικοί παράγοντες.
Ποιος μπορεί να προσβληθεί:
Ο οποιοσδήποτε με ιστορικό έκθεσης στον ήλιο, μπορεί να αναπτύξει BCC. Παρόλα αυτά, άτομα που είναι υψηλού κινδύνου, έχουν ανοιχτό δέρμα, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και μπλε, πράσινα ή γκρι μάτια. Αυτοί που προσβάλλονται πιο συχνά είναι οι ηλικιωμένοι αλλά καθώς οι νέοι που προσβάλλονται,αυξάνονται αριθμητικά κάθε χρόνο τις τελευταίες δεκαετίες, ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών στην Κύπρο κατά την προσβολή τους έχει σταθερά μειωθεί.
Πιθανότητα υποτροπής:
Άτομα που έχουν ένα BCC, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν και άλλους καρκίνους του δέρματος, με την πάροδο του χρόνου είτε στην ίδια περιοχή είτε σε άλλη. Για αυτό τακτικές επισκέψεις στον δερματολόγο ή πλαστικό χειρουργό πρέπει να γίνουν ρουτίνα, έτσι ώστε όχι μόνο το σημείο που θεραπεύτηκε στο παρελθόν αλλά και ολόκληρη η επιφάνεια του δέρματος να μπορεί να εξετασθεί. Τα Βασικοκυτταρικά καρκινώματα (BCC) της κεφαλής και της μύτης δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα με υποτροπές, που συμβαίνουν στα πρώτα δύο χρόνια μετά το χειρουργείο. ‘Όταν ένας καρκίνος υποτροπιάσει, ο πλαστικός χειρουργός μπορεί να συστήσει ένα διαφορετικό τύπο θεραπείας από αυτό που χρησιμοποιήθηκε αρχικά. Κάποιες μέθοδοι όπως η χειρουργική MOHS, είναι πολύ αποτελεσματική σε υποτροπές.
Συχνά προειδοποιητικά συμπτώματα:
Μια ουλόμορφη περιοχή που είναι λευκή, κίτρινη ή κηρόχρωμη και που συχνά έχει ακαθόριστα όρια και το δέρμα από μόνο του εμφανίζεται γυαλιστερό και τεταμένο.
Μια ανοικτή πληγή που αιμορραγεί,ορροροεί ή δημιουργεί κρούστες και παραμένει ανοικτή για τρεις ή περισσότερες εβδομάδες.
Μια ερυθρόμορφη κηλίδα ή ερεθισμένη περιοχή που συχνά εμφανίζεται στο πρόσωπο, στήθος, ώμο, χέρια ή στα πόδια και μερικές φορές η βλάβη δημιουργεί κρούστα. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί κνησμός ή πόνος και άλλες φορές να επιμένει χωρίς ενοχλήσεις.
Ένα γυαλιστερό έπαρμα ή οζίδιο που είναι διαυγές ή μαργαριταροειδές και πολλές φορές είναι ροζ, κόκκινο ή λευκό. Το οζίδιο μπορεί επίσης να είναι μαύρο, ηλιοκαμένο ή καφέ, ειδικά σε άτομα με σκουρόχρωμα μαλλιά και μπορεί να συγχέεται με κανονικό σπίλο.
Θεραπεία
Μετά την ιατρική εξέταση από τον πλαστικό χειρουργό, η διάγνωση του Βασικοκυτταρικού ή Ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, επιβεβαιώνεται με βιοψία. Κατά την διαδικασία το δέρμα ναρκώνεται με τοπική αναισθησία. Στη συνέχεια ένα μικρό τεμάχιο ιστού αφαιρείται και στέλνεται στο εργαστήριο για ιστολογική εξέταση και καθορισμού της διάγνωσης. Αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα απαιτείται θεραπεία. Ευτυχώς υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές μέθοδοι για την εξάλειψη του Βασικοκυτταρικού ή Ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Η επιλογή της θεραπείας βασίζεται στον τύπο, το μέγεθος, την περιοχή και το βάθος διήθησης του όγκου αλλά και από την ηλικία του ασθενούς και την γενική κατάσταση της υγείας του.
Χειρουργική Αφαίρεση:
Ο πλαστικός χειρουργός αφού ναρκώσει πρώτα την περιοχή με τοπική αναισθησία, χρησιμοποιεί νυστέρι για να αφαιρέσει ολόκληρο τον όγκο μαζί με την περιβάλλουσα περιοχή με όρια υγιούς δέρματος για λόγους ασφαλείας. Στη συνέχεια γίνετε συρραφή του ελλείμματος και ο ιστός ο οποίος αφαιρείται στέλνεται στο εργαστήριο για μικροσκοπική εξέταση με σκοπό την πιστοποίηση ότι όλα τα καρκινικά κύτταρα έχουν αφαιρεθεί. Το ποσοστό επιτυχίας με αυτή την τεχνική ανέρχεται στο 95%.
Χειρουργική MOHS:
Ο πλαστικός χειρουργός αφαιρεί τον ορατό καρκίνο του δέρματος μαζί με μικρό όριο υγιές ιστού. Άμεσα γίνεται η σταδιακή εξέταση του παρασκευάσματος σε οριζόντιες τομές επιτρέποντας έτσι την εξέταση του 100% των χειρουργικών ορίων σε τρεις διαστάσεις. Αν τα όρια είναι καθαρά τότε γίνεται σύγκλιση του ελλείμματος Αν όχι, τότε η διαδικασία επαναλαμβάνεται αφαιρώντας όμως μόνο την περιοχή που περιέχει καρκινικά κύτταρα, μέχρι να επιτευχθεί μία πλήρως αρνητική ιστολογική εξέταση. Αποτελεί την θεραπεία επιλογής σε μεγάλους όγκους, σε υποτροπές και εντοπισμός του καρκίνου σε ζωτικής σημασίας ανατομικές μονάδες,κυρίως στο προσώπο.
Απόξεση και ηλεκτροκαυτηρίαση (Διαθερμοπηξία):
Χρησιμοποιώντας τοπική αναισθησία, ο πλαστικός χειρουργός αφαιρεί τον όγκο ξύνοντας τον με την βοήθεια ενός ξέστρου (μυτερό, στρογγυλού σχήματος εργαλείο). Ακολούθως με την βοήθεια μιας βελόνας διαθερμοπηξίας, παράγεται θερμότητα η οποία και , καταστρέφει τα υπολείμματα του όγκου και ελέγχει την αιμορραγία.Η διαδικασία με ξέστρο μπορεί να επαναληφθεί δύο ή περισσότερες φορές κατά την διάρκεια της ίδιας συνεδρίας και βοηθάει στο να σιγουρευτούμε ότι όλα τα καρκινικά κύτταρα έχουν καταστραφεί.
Κρυοχειρουργική:
Ο όγκος καταστρέφεται με ψύξη, με υγρό άζωτο, χωρίς να χρειάζεται να γίνει τομή ή αναισθησία. Η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί κατά την ίδια συνεδρία για να επιβεβαιωθεί η ολική καταστροφή των κακοήθων κυττάρων. Ο όγκος καλύπτεται από κρούστες που στην συνέχεια αποκολλούνται σε διάστημα μερικών εβδομάδων.
Άλλες θεραπείες που δεν εφαρμόζονται στην κλινική μας: Ακτινοβολία, Φωτοδυναμική θεραπεία, αφαίρεση με laser, τοπική εφαρμογή φαρμάκων
Θα πρέπει να τονιστεί ότι εκτός της χειρουργικής αφαίρεσης και της χειρουργικής MOHS σε καμία άλλη θεραπεία δεν εξασφαλίζεται ιστός για μικροσκοπική εξέταση και δεν υπάρχει τρόπος να καθοριστεί αν ο όγκος έχει αφαιρεθεί εντελώς. Για αυτό και αυτές οι θεραπείες εφαρμόζονται μόνο σε πολύ επιφανειακούς όγκους και σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Επίσης τα ποσοστά επιτυχίας είναι πιο χαμηλά από τις χειρουργικές επεμβάσεις.